Door het coronavirus is het bezoeken van de kinderen thuis even niet meer zo vanzelfsprekend. En dat betekent dat voorlezers de voorleessessies nu ook digitaal moeten kunnen invullen, om (veelal taalzwakke) gezinnen aangehaakt te houden. In Stadkamer Zwolle zijn ze dit najaar gestart met een hybride voorleestraject. Annemieke Swinkels, Adviseur media- en taaleducatie én projectleider van de VoorleesExpress in Stadkamer, vertelt graag meer over haar ervaringen rondom het opzetten van de hybride vorm. Wat speelde mee in haar besluitvorming, hoe heeft ze het proces aangepakt en wat heeft het traject tot nu toe opgeleverd?
De digitale afslag
In het voorjaar van 2020 veranderde de wereld. Er waren inmiddels 10 trajecten opgestart door Stadkamer Zwolle. “Het was even de vraag: wat gaan we daar mee doen?”, vertelt Annemieke. “Ik heb met alle coördinatoren en toeleiders contact gehad over wat zij wilden en wat het gezin én voorlezer wilden. We bedachten dingen op maat. Maar toen merkten we dat veel gezinnen afhaakten zodra zij ergens naartoe moesten gaan, bijvoorbeeld naar Stadkamer. In mei stopten een aantal trajecten. In de besluitvorming om de digitale weg in te slaan speelden bij mij twee dingen. De continuïteit in het voorlezen is heel erg belangrijk in het gezin. Als je kiest voor maatwerk en er komen nieuwe maatregelen, dan zit je weer met hetzelfde probleem. En dan moet je weer alles gaan aanpassen en veranderen. Ten tweede wilde ik een duurzame oplossing, want deze situatie is niet over twee maand voorbij.”
Landelijke en provinciale sessies
Vanuit de VoorleesExpress landelijk en Rijnbrink zijn diverse sessies georganiseerd om projectleiders op weg te helpen met de hybride vorm. “Ik dacht wel: nu moet ik alles zelf gaan bedenken! Het was fijn en makkelijk geweest als er werd verteld wat ik moest doen, maar door zoveel verschillende locaties is dat ook helemaal niet haalbaar. Ik heb een aantal sessies van de VoorleesExpress landelijk bijgewoond en een paar vragenuurtjes van Rijnbrink. Daar heb ik erg veel aan gehad om mijn eigen beeld te vormen naar aanleiding van de richtlijnen. Het belangrijkste was om onze visie en ons doel te herijken en daar invulling aan te geven.”
Laat autonomie en beslissingsvrijheid een groot deel van de planvorming zijn
“In juni hadden zich nieuwe voorlezers bij ons aangemeld. Die heb ik gelijk benaderd voor de online variant. Zij waren erg enthousiast! Ook zijn alle huidige voorlezers gevraagd om mee te werken. Ik merkte dat niet iedereen openstond en sommige voorlezers twijfelden. Ik gaf aan dat het alternatief is om niks aan te bieden. Met dat argument gingen toch veel voorlezers overstag. Niet iedereen is uiteindelijk meegegaan, die kunnen weer meehelpen als de situatie verandert.
Qua informatievoorziening hebben we alles duidelijk op de website gezet voor alle doelgroepen, zodat helder is wat een hybride traject inhoudt. Ik heb materiaal ontwikkeld en de voorleestas samengesteld. Vervolgens trapte ik de eerste fysieke training af met de nieuwe voorlezers. Dat bestond deels uit de reguliere training, omdat je er vanuit gaat dat de situatie verandert. Maar ook een deel hoe om te gaan met online sessies met gezinnen. Daaropvolgend gaf ik de training ook aan circa 12 bestaande vrijwilligers, een gemêleerd gezelschap. Ik kreeg echt energie van de gesprekken met de voorlezers. Dat waren soms diepgaande gesprekken. Als tip naar andere projectleiders zou ik daar écht in investeren. Hier in Zwolle hebben we geluk met zoveel vrijwilligers. Laat autonomie en beslissingsvrijheid een groot deel van de planvorming zijn.”
Creatief en positief
Met 7 gezinnen is de VoorleesExpress van Stadkamer in oktober gestart. “Wel iets later dan normaal, en met weinig aanmeldingen. Voor nu komt dat wel goed uit, zo kunnen we het kleinschalig uitproberen. Bij de intake van het gezin moet al bepaald worden of het gezin in staat is om überhaupt mee te doen. Hebben ze een device en hebben ze internet? De toeleider moet daar gerichte vragen over stellen.
Ik heb net de eerste intervisies gehad met de voorlezers en wat ben ik trots! Ze zijn zo creatief en ook positief ingesteld. Ze komen moeilijke dingen tegen. Je hebt ouders wel echt nodig om de kinderen erbij te houden. Belangrijk is ook om een goede plek te kiezen, waar ouder en kind alleen met het device zitten. Het is uitzoeken wat werkt. Deze hybride vorm vraagt wel meer van de voorlezers. Ze zijn drukker met de voorbereidingen. Maar het levert zoveel op.”
Liz Hatenboer is voorlezer sinds de start in oktober en vertelt: "De online sessies gaan erg goed, al kan ik mij voorstellen dat fysiek voorlezen makkelijker is, want dan kan je de aandacht van het kind er makkelijker bijhouden. Je moet goed kunnen samenwerken met de ouder en erop vertrouwen dat die het kind helpt om zijn aandacht erbij te houden. Tot nu toe gaat het prima bij mijn gezin. Onze sessies duren zo’n 15 tot 30 minuten." (Lees hier haar verhaal)
De vorm is ondergeschikt aan het doel
“Ik vind het zo ontzettend tof dat de voorlezers zo betrokken en behulpzaam zijn, over hun eigen ongemakken stappen en het tóch gewoon proberen", laat Annemieke weten. "En dat is iets wat ik andere projectleiders zou willen meegeven. Niet bij voorbaat al aan de kosten en uren denken. Het kan uiteraard mislukken, maar is dat belangrijker dan het proberen? Ja, het kost super veel tijd. Bij ons is het inmiddels ontwikkeld en het plan ligt er. Ik nodig andere projectleiders van harte uit om ermee aan de slag te gaan. Ik denk ook graag mee als daar om wordt gevraagd.
Waar wij nu mee bezig zijn, is het werven van gezinnen. De animo is hier niet groot. Hoe kan ik het onderwijs laten warmlopen voor dit traject? Een volgende zoektocht!”
Benieuwd naar de documenten van Stadkamer? Bekijk de biebtobieb groep VoorleesExpress Overijssel & Gelderland of neem contact op met Annemieke Swinkels.
